Aslında Fi ve Çi ikilemelerini izleyenlerimiz Afife Jale hakkında küçük bilgilere sahip olabilirler. Peki Afife Jale kimdir?

1902 yılında kadıköyde doğan Afife Jale Selçuk Kız Teknik ve Meslek Lisesinden mezun olmuştur. Çocukluğundan beri aklından çıkmayan tek şey vardır: Tiyatro

Tiyatroya ise 1918'de Türk ve Müslüman kadınların sahneye çıkmasının yasak olduğu dönemde Şehir Tiyatroları sınavına girerek başlamıştır. Bu sebeple kendini ''ilk ateşi yakan'', ''İlk türküyü söyleyen'' sözleriyle anlatmıştır.

İlk sahne deneyimini  ise 1920 yılında Hüseyin Suat'ın sahneye koyduğu  ''Yamalar'' adlı oyunda ''Emel'' rolünü oynayan ''Eliza Binemeciyan adlı yabancı bir oyuncunun yurt dışına kaçması ile bir kadın oyuncu aranması ve sınav açılmasıyla yaşama fırsatı buldu. Afife sınavı kazandı ''Jale'' takma ismiyle sahnede ilk kez yerini aldı. Gösteri bitiminde ise alkışlarla ve çiçeklerle destek gördü Afife Jale. Bilmiyoruz katılır mısın ama biz bunu biraz da ''Çİ'' dizisinde Duru karakterinin başına gelenlerle bağdaştırdık.

O süreçte bir kadın olarak yapabileceği en zor şeyle mücadele ediyordu Afife. ''Tatlı Sır'' adlı oyunda oynamaktayken polis baskınına uğrar. Polisi gören Ermeni bir oyuncu sanatçıyı bahçeye kaçırarak polisten kurtarır. Tabii bu ilk fakat son değildir. ''Odalık'' oyununda rolünü sahneleyen sanatçı tekrar baskına uğrar fakat bu sefer makine odasına kaçırılarak polisin elinden kurtarılır.

Bunlar mücadelesinin ilk zamanlarıdır. Tüm bu olaylardan sonra İçişleri Bakanlığı Müslüman Türk kadınının sahnede rol almasını yasaklar. Sanatçı son baskında yakalanarak götürülür. ''Dinini, milliyetini unutan sen misin?'' denilir ve maalesef şiddet görür. Bunun yanında babası sanatçı için ''kötü kadın'' suçlamasıyla evlatlıktan reddeder. Bu olaydan sonra Afife sanat hayatını seçer ve ailesini terk eder.

Müslüman Türk kadınların sahne alamaması Darülbedayi Yönetim Kurulu'na gönderildi. Bu bildiriyle Afife'nin görevine son verildi… Güvencesiz ve parasız kalsa da tiyatro onun en büyük tutkusudur ve asla pes etmeyecektir.

1923 yılında ise Mustafa Kemal'in Türk kadınının sahneye çıkma yasağını kaldırmasıyla Afife'nin devri tekrar başlamıştır, artık özürdür. Turnelere çıkan Afife Jale bir çok tiyatro sahnesinde rol alır. Fakat yaşadığı travmatik olaylar sebebiyle baş ağrıları çekmeye başlayan sanatçı doktor tavsiyesiyle morfin alımına başlar ve morfine bağımlı hale gelir, tiyatroyu bırakmak zorunda kalır. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'ne yatırılarak, tedavi görmeye başlar ve maalesef 24 Temmuz 1941 senesinde Balıklı Rum Hastanesi'nde 39 yaşında hayatını kaybeder.

Afife Jale adına 1997 yılından itibaren ödül töreni düzenlenmektedir. Biz de Türk tarihinin en güçlü kadın figürlerinden olan Afife Jale'yi 78. ölüm yıldönümünde saygıyla anıyoruz.